Genen en gedrag
Een gen is een stukje erfelijk materiaal waarmee we geboren worden. Genen zijn onderdeel van chromosomen en bestaan uit stukken DNA (en RNA); samen bepalen ze hoe onze organen zich gedragen.
Alle cellen hebben dezelfde genen, maar niet alle genen zijn actief. In sommige cellen werken alleen die genen die de cel tot een zenuwcel maken, of een hersencel, of een spiercel. Waarom het ene gen wel en het andere gen niet actief wordt hangt af van de omgeving (zoals wat we eten), de eigen omgeving van het gen zelf (zoals welk gen ernaast ligt of van specifieke regulatorgenen), maar meer nog: ook van ons eigen gedrag. Genen bepalen ons gedrag, maar ons gedrag kan de expressie van een gen ook onderdrukken of actief maken.
Een voorbeeld van hoe genen niet alleen elkaar, maar ook gedrag beïnvloeden op een soms wonderlijke manier zijn zilverkleurige Ijslanders. Zilverkleurige Ijslanders hebben meer aanleg voor een bepaalde oogziekte (MCOA). De genen voor de zilveren kleur beïnvloeden de genen die MCOA kunnen veroorzaken.
Maar er is meer: van zilverkleurige Ijslanders wordt gezegd dat ze moeilijker in de omgang zijn omdat ze zo nerveus zijn. Is dat wel zo? En jawel, het lijkt erop van wel. Tenminste, ze zijn niet nerveuzer, maar voorzichtiger.
Betekent dat dat je vanaf nu kan zeggen dat je Ijslander zich nerveus gedraagt omdat hij een zilverkleurige kleur heeft? Nee. De kans dat hij zich in bepaalde omstandigheden voorzichtiger gedraagt dan andere, anderskleurige Ijslanders is dan misschien wel groter, maar of hij zich daadwerkelijk nerveus eerder dan voorzichtig gedraagt hangt in de eerste plaats af van wat hij van jou (en de groep waarin hij opgroeide) heeft geleerd.
Bovendien betekent dat niet dat zilverkleurige Ijslanders ook voor altijd voorzichtige zenuwpezen zullen blijven. Gedrag beïnvloedt namelijk óók de expressie van genen (bij mensen bijvoorbeeld maakt generatielang onderwijs babies daadwerkelijk steeds slimmer vanaf de geboorte). Als alle eigenaars van zilverkleurige Ijslanders gedurende een paar generaties consequent met hun paarden werken zodat ze rustiger worden, zal de expressie van de genen die de zilveren kleur geven uiteindelijk losgekoppeld worden van de expressie van de genen voor voorzichtigheid.
Dus hup, eigenaar van een zilverkleurige Ijslander, werk aan de winkel!