Help! Mijn paard doet z’n oren achteruit!
Eén ding is duidelijk: “oren achteruit” kan zowat alles zijn.
Een overzicht in foto’s vind je in dit ItClicksmagazine (pdf).
“Ik ben gestopt met rijden toen ik een kind was, omdat de paarden waar ik mee reed altijd hun oren naar achter deden. Als ze zo’n hekel hadden aan mij wou ik niet meer rijden.”
Het is een schrijnende uitspraak van iemand met een grote liefde voor paarden die dit altijd heeft geloofd, en pas 30 jaar later tijdens mijn cursus trainingpsychologie’ hoorde dat ‘oren naar achter’ NIET altijd betekent dat een paard boos is.
Ik werd er weer aan herinnerd toen iemand op de tribune op Horse Event naar één van de demo-halflingers wees en beschuldigend zei: “dat paard heeft z’n oren naar achter!”, of met andere woorden: clickertraining is helemaal niet wat jij daar staat te vertellen, want paarden worden er boos van.
Ze reageerde enkel schouderophalend toen ik zei dat ook wilde paarden die vrijwillig naar een doel toegaan hun oren achterwaarts hebben, en dat je altijd naar het héle plaatje moet kijken. Ze had immers tevoren al besloten wat ze zou zien.
Maar ze heeft wel gelijk, natuurlijk, in die zin dat paarden wel degelijk boos kunnen worden op hun mensen, en dat laten zien ook. En ook geclickertrainde paarden kunnen heel boos worden op hun mensen. Maar betekent “oren achteruit” ALTIJD dat een paard boos is? Welnee.
Het is het geheel van de lichaamstaal en de omstandigheden die zeggen of een paard dat z’n oren achteruit heeft werkelijk boos is op z’n mens, of dat hij eigenlijk iets anders vertelt. En emoties lopen ook in elkaar over, zodat het niet altijd even eenvoudig is om te zeggen waaróm een paard z’n oren achteruit doet. In het geval van de Horse Event demo was het paard erg moe (het was de laatste demo van drie dagen drie demo’s per dag), maar toch nog gefocust op het object dat ze werd geacht te targetten.
Het is dus duidelijk dat oren achterwaarts niet altijd betekent dat een paard niet blij is. In je training zal je dus ook vaak zien dat je paard z’n oren achterwaarts heeft omdat hij geconcentreerd is op een object (en dat object kan dus ook de trainer zijn).
Heb je nog situaties waarin paarden consequent hun oren achteruit doen, zonder dat ze boos zijn? Laat maar horen op het ITMHB-forum!
Bridgen voor “oren vooruit”
Een vraag die ik af en toe krijg naar aanleiding van één van Alexandra Kurland’s basics – bridge voor “oren vooruit” is of ik dat ook doe. Mijn antwoord is kort en bondig: nee. Ik wil dat mijn paard héél eerlijk naar me toe is over hoe hij voelt, en hem bridgen voor “oren vooruit” hoort daar niet bij. Het is natuurlijk fijn dat je heel veel kleine dingen op cue kan zetten, maar een paard vragen om te “liegen” over z’n gemoedsgesteldheid is daar niet bij. Een paard moet me precies kunnen en mogen en durven vertellen hoe hij zich voelt; dan weet ik het tenminste en kan ik er rekening mee houden. Niets is zo moeilijk – en soms zo gevaarlijk – als een paard te trainen dat niet laat weten hoe hij zich voelt!
Ik ben niet genoeg in detail met Alexandra’s werk bezig geweest om te zeggen wat de beweegredenen waren om dit als een basic te beschouwen; ik geloof ook dat ze haar uitleg heeft aangepast doorheen de jaren. In het begin was het idee (denk ik) dat als je iemand vraagt om te lachen, hij dat uiteindelijk dat zal doen, en dat z’n emoties zullen veranderen. Nu is het zeker waar – en bewezen – dat als je iemand vraagt om een zelfzekere houding aan te nemen, dat hij ook zelfzekerder wordt. En ik gebruik het wel eens andersom: als je een paard gaat bridgen voor uitslaan, dan gaat hij nadenken over waarom ik bridge voor het uitslaan, waardoor de emotie verandert, het “uitslaan” onder controle komt, en dus steeds minder wordt. Maar dat is net het omgekeerde dan “oren vooruit” klikken.
Want als je bijvoorbeeld écht boos bent, en iemand vraagt je om te lachen, dan zal je wel lachen, maar de boosheid zit er nog. Je trekt je mondhoeken op, om er vanaf te zijn.
Als je je paard forceert om z’n oren vooruit te zetten om een wortelschijfje te krijgen, dan doe je dus eigenlijk het compleet tegenovergestelde van waar clickertraining over gaat. Je degradeert de eigenheid van je paard, op een véél straffere manier dan hoe sommige mensen “circustruuks” dieronwaardig noemen.
De enige manier waarop je een blij paard krijgt, is door je oefeningen zo op te bouwen dat je paard zich niet gecontroleerd voelt, maar dat hij autonoom, uit eigen wil deelneemt aan je training. Dat je je relatie opbouwt en er goed op let wat de oefeningen zijn die je paard graag doet, want die kan je dan vragen op die momenten dat je aan je paard wil zeggen hoe blij je bent met hem, terwijl je toch samen dingen blijft doen.
Heel geleidelijk aan bouw je de moeilijkheidsgraad op, waarbij je blijft letten op de emoties van je paard – dus inclusief z’n orenspel. Het zijn die emoties die het verloop van je trainingen bepalen, niet wat je op papier hebt gezet.