Leerquadrant
Het leerquadrant is een eenvoudige manier om basisprocessen in gedragsverandering te begrijpen. Natuurlijk is er meer aan de hand, maar het het leerquadrant verwoordt de essentie van wat je in gedrag ziet gebeuren.
Trainen is gedragsverandering. Gedrag kan je op twee manieren veranderen: door het aan te moedigen (als je er meer van wil) of te ontmoedigen (als je er minder van wil).
Gedrag aanmoedigen (in de hoop dat het in de toekomst méér gaat gebeuren) heet belonen, bekrachtigen, versterken (reinforce, R).
Gedrag ontmoedigen (in de hoop dat het in de toekomst minder gaat gebeuren) heet straffen, corrigeren, verminderen (punish, P).
Je kan dat doen door iets te doen of iets te geven (dat er daarvoor niet was) = +, plus, erbij, positief (positive)
Je kan ook iets wegnemen (dat er daarvoor wel was) = -, minus, eraf, negatief (negative)
positieve bekrachtiging:
je wil dat je paard blijft stilstaan -> je paard staat stil -> je geeft een wortel of een krabbel
Lees er hier meer over.
negatieve bekrachtiging:
je wil dat je paard blijft stilstaan -> je paard staat stil -> je laat de teugels vieren (teugelhulp)
positief straffen:
je wil dat je paard stopt met bewegen -> je paard beweegt -> je rukt aan de teugels of slaat met de zweep
negatief straffen
je wil dat je paard stopt met bewegen -> je paard beweegt -> hij mag niet naar de wei
Sommige mensen noemen extinctie of uitdoving (negeren) een 5de manier van gedragsverandering: gedrag dat geen enkele consequentie meer heeft (niet goed, niet slecht), dooft ook uit. Extinctie zit echter in het midden van het leerquadrant, waar niets meer gebeurt, omdat er geen gevolgen meer zijn (terwijl er daarvoor wél waren, en dat maakt extinctie verschillend van habituatie).
Uiteraard zijn er veel meer mogelijkheden om naar leren te kijken, en er zijn een heleboel invloeden die de leerprocessen versnellen of vertragen, niet in het minst het feit dat élke diersoort zijn eigen instincten meebrengt. Niet voor niets is één van de meest gebruikte statements onder professionele dierentrainers “know your species”.